Symulacje komputerowe tłumaczą eksperymentalne obserwacje w celu zrozumienia zaburzeń przesyłania sygnałów w układzie nerwowym
W marcowym numerze czasopisma The Journal of Physical Chemistry B wydawnictwa American Chemical Society ukazał się artykuł we współautorstwie dr Magdaleny Krupy, adiunkta w Zespole Biologii Obliczeniowej IPI PAN, pt. "Unusual Robustness of Neurotransmitter Vesicle Membranes against Serotonin-Induced Perturbations" (pl: "Nietypowa odporność błon pęcherzyków neuroprzekaźnikowych na zaburzenia wywołane przez serotoninę"). Dodatkowo figura zawarta w artykule została wybrana na okładkę tego numeru czasopisma.
Więcej…Artykuł dr M. Krupy w czasopiśmie Journal of Physical Chemistry B
Nominacje profesorskie dla pracowników Instytutu Podstaw Informatyki PAN
©KPRM
Archiwum prywatne
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wręczył akty nominacyjne nauczycielom akademickim oraz pracownikom nauki i sztuki. Uroczystość odbyła się w dniu 7 lutego 2023 r. w Pałacu Prezydenckim.
Wśród nauczycieli akademickich i pracowników nauki odbierających nominację znalazło się dwóch pracowników Instytutu Podstaw Informatyki PAN:
- Profesor Marta Kwiatkowska,
- Profesor Szymon Jaroszewicz.
Otrzymane nominacje związane są z postanowieniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 28 września 2020 r i nadaniem tytułów profesora nauk inżynieryjno-technicznych.
Weryfikacja formalna pomaga ratować demokrację (i sterować rakietami)
SpaceVote to nowy międzynarodowy projekt badawczy, realizowany przez Instytut Podstaw Informatyki PAN, SpaceForest Sp. z o.o. i Uniwersytet Luksemburski. Celem jest wykorzystanie najnowszych osiągnięć weryfikacji probabilistycznej do analizy tak różnorodnych zjawisk, jak wpływanie na wyborców podczas głosowania i manewrowanie prostą rakietą bezzałogową.
W ciągu ostatnich 30 lat świat przekształcił się w globalną, gęsto połączoną wioskę. Dotyczy to w pierwszym rzędzie usług i systemów IT, które obsługują skomplikowaną sieć użytkowników, rozproszonych na dużym obszarze geograficznym i pochodzących z różnych kontekstów kulturowych. Co więcej, usługi IT są tworzone przez ludzi i dla ludzi. W konsekwencji, analiza tych systemów musi brać pod uwagę czynnik ludzki i społeczny - co jest ogromnym wyzwaniem, gdyż ludzkie zachowania notorycznie wymykają się próbom formalnego, matematycznego opisu.
Procedury wyborcze są świetnym przykładem takich usług. Są niezwykle ważne dla społeczeństwa, a równocześnie z trudem poddają się formalnej weryfikacji. Tymczasem społeczeństwa demokratyczne stoją w obliczu poważnych zagrożeń. Oszustwa wyborcze, manipulowanie wyborcami, fake news i dezinformacja są wykorzystywane do zmiany wyników wyborów, a jeśli to się nie uda - do podważania tych wyników. SpaceVote to trzeci już z rzędu projekt, w którym łączymy techniki weryfikacji formalnej, teorii gier i logiki matematycznej, by lepiej oceniać i zapobiegać zagrożeniom dla demokracji.
W projekcie SpaceVote pokażemy również, że te same algorytmy mogą być wykorzystane w szerokiej palecie zastosowań, w szczególności do lepszej syntezy strategii dla prostych autonomicznych rakiet, poruszających się w niepewnym środowisku.
Więcej…Weryfikacja formalna pomaga ratować demokrację (i sterować rakietami)
CLARIN-PL - Technologie IT w naukach społecznych i humanistycznych
Politechnika Wrocławska jest liderem konsorcjum polskiej części ogólnoeuropejskiej struktury naukowej CLARIN, obejmującej cyfrowe archiwa tekstowe i narzędzia do ich automatycznej analizy. Umożliwia to badaczom nauk humanistycznych I ścisłych pracę z dużymi zbiorami tekstów. Stanowi również olbrzymią pomoc dla naukowców z innych obszarów nauki. Z nowoczesnych narzędzi opracowanych w ramach projektu mogą korzystać także podmioty komercyjne. CLARIN-PL jest realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, które otrzymał w ramach konkursu ogłoszonego przez Ośrodek Przetwarzania Informacji - Państwowy Instytut Badawczy.
CLARIN-PL z certyfikatem Core Trust Seal
CLARIN to złożony system centrów technologicznych dający dostęp do zasobów, narzędzi i aplikacji badawczych. Jego głównym celem jest umożliwienie badań naukowych w obszarze nauk humanistycznych i społecznych z wykorzystaniem technologii językowej. Dzięki otwartemu dostępowi do większości komponentów Centrum Technologii Językowych, wpływa on również na inne obszary nauki. Z nowoczesnych narzędzi opracowanych w ramach projektu mogą korzystać także podmioty komercyjne, które potrzebują aplikacji do przetwarzania języka naturalnego. Warto podkreślić, że Centrum Technologii Językowych posiada światowy certyfikat repozytorium danych badawczych Core Trust Seal.
- Głównym celem CLARIN-PL Jest dostarczenie polskim naukowcom wszelkich środków potrzebnych do prowadzenia badań wymagają-cych wykorzystania metod przetwarzania dużych ilości tekstów. Nasza infrastruktura jest unikatowa na skalę światową ponieważ powstała specjalnie z myślą o języku polskim i dostarcza autorskich rozwiązań zapewniających precyzyjne wyniki dla badań na tekstach sporządzonych w tym języku. Nasze działania mają na celu udostępnianie zasobów językowych oraz elektronicznych narzędzi do automatycznego przetwarzania języka naturalnego badaczom z różnych dyscyplin naukowych, a w szczególności z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych - mówi dr hab. inż. Maciej Piasecki z Politechniki Wrocławskiej, kierownik projektu CLARIN-PL.
Więcej…CLARIN-PL - Technologie IT w naukach społecznych i humanistycznych
Grant z programu PRELUDIUM dla mgr. Sebastiana Zawady
Mgr Sebastian Zawada, asystent w Zespole Inżynierii Lingwistycznej otrzymał grant z programu PRELUDIUM, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. W ramach 21 edycji programu PRELUDIUM wpłynęło 756 wniosków, z czego 97 otrzymało dofinansowanie.
Głównym celem projektu pt. "Składniowo-semantyczna analiza leksemów o kształcie TO" jest odpowiedź na pytanie, ile jest leksemów – czyli jednostek słownikowych – o kształcie TO w języku polskim. Forma to jest zarówno jednym z najczęstszych, jak i najbardziej kłopotliwych wyrazów w polszczyźnie. Analizy lingwistyczne dotyczące takich form dochodzą do różnych wniosków, a informacje gramatyczne podawane w słownikach niekiedy znacznie się różnią. Co więcej, forma ta pełni wiele różnych funkcji składniowych i semantycznych, a także jest uwikłana w ciekawe zjawiska językowe: funkcjonuje jako łącznik w zdaniach takich jak (1) oraz jest zaangażowana w tematyczno-rematyczną organizację zdania (por. (2)–(3)). Mowa tu o tym, że w zdaniu (2) forma To wskazuje remat – informację nową, w omawianym zdaniu reprezentowaną przez wyraz akcentowany: Janek – a w zdaniu (3) to podkreśla tematyczny status wyrazu Janek (który może być sparafrazowany za pomocą wyrażenia Jeśli chodzi o Janka. . .).
(1) Janek to świetny lekarz.
(2) To Janek kupił ten prezent.
(3) Janek to pracuje w szkole
Zdania (1)–(3) to zaledwie część znanych w lingwistyce użyć omawianego wyrazu. Funkcjonuje on również m.in. jako zwykły zaimek wskazujący oraz spójnik. Mimo wielu analiz poświęconych formom to wciąż nie jest jasne, ile należy wyróżnić leksemów o kształcie TO, jakie są ich składniowe i semantyczne właściwości oraz gdzie przebiega granica między nimi. Poprzez analizę empiryczną (korpusową i ankietową), składniową oraz semantyczną – ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk z zakresu struktury tematyczno-rematycznej – będę starał się wypełnić tę lukę badawczą. W projekcie zakłada się, że gruntowne badania empiryczne omawianych form doprowadzą do reewaluacji dotychczasowych analiz, które w ogromnej mierze bazują na przykładach skonstruowanych przez lingwistów. Co więcej, eksploracyjne badania korpusowe pozwolą na dostrzeżenie wielu różnych użyć to, potencjalnie niedostrzeżonych we wcześniejszych pracach. Weryfikacja dotychczasowych analiz, a także nowych hipotez i uogólnień pozwoli na sformalizowanie składni różnych konstrukcji z formami to. Na bazie rzetelnie ustalonej składni będzie budowana analiza semantyczna biorąca pod uwagę strukturę tematyczno-rematyczną. Takie kompleksowe badania pozwolą na zaproponowanie dobrze umotywowanej klasyfikacji leksemów TO, co będzie stanowiło istotny wkład do polskiej lingwistyki oraz potencjalny punkt odniesienia dla leksykografów.