Instytut Podstaw Informatyki PAN w XX wieku
W 1961 r. powstało Centrum Obliczeniowe PAN. W chwili powstania trzon Centrum stanowił przeniesiony tam z Instytutu Badań Jądrowych i kierowany przez prof. Mieczysława Warmusa Zakład Matematyki Stosowanej. Profesor Warmus został pierwszym dyrektorem CO PAN – jego relację o początkach CO PAN można przeczytać [w tym dokumencie].
Z czasem do Centrum dołączali najwięksi polscy informatycy i w 1976 r. przekształcono je uchwałą Prezydium PAN w Instytut Podstaw Informatyki PAN. Wybitni badacze z CO PAN / IPI PAN położyli podwaliny pod rozwój polskiej informatyki teoretycznej. W chwili powstania IPI PAN jego najważniejszymi badaczami byli: Zdzisław Pawlak, Leon Łukaszewicz, Antoni Mazurkiewicz i Józef Winkowski (współtwórcy maszyny XYZ) oraz Romuald Marczyński (pomysłodawca i główny twórca maszyn EMAL i EMAL-2). Pierwszym dyrektorem IPI PAN został Zenon Szoda.
Pionierskie osiągnięcia uzyskane w CO PAN / IPI PAN w początkach działalności obejmują przede wszystkim: opracowanie oryginalnych systemów operacyjnych, języków programowania, translatorów i metod ich implementacji; stworzenie zaawansowanej biblioteki programów numerycznych; rozwój metod i zastosowań nowych technik obliczeniowych: statystyki, jej metod obliczeniowych i zastosowań w medycynie i rolnictwie; oryginalne metody i algorytmy dla geodezji, obliczeń satelitarnych i astronomii; algorytmy dla badań operacyjnych.
Rozwiązania zostały docenione za granicą, a IPI nawiązało kontakt z IFIP.
W roku 1972 zainicjowano serię międzynarodowych sympozjów MFCS z dziedziny podstaw informatyki, organizowanych na zmianę w Polsce i Czechosłowacji, a następnie w Polsce, Czechach i Słowacji. Była to pierwsza seria międzynarodowych konferencji informatycznych w tym regionie – która jest nadal kontynuowana.
W roku 1973 zorganizowano międzynarodowy semestr naukowy Matematyczne Podstawy Informatyki w Centrum im. S. Banacha.
W roku 1977 powstało czasopisma Fundamenta Informaticae – istniejące dotąd, jedyne stworzone i redagowane w Polsce liczące się w świecie czasopismo informatyczne; pierwszym redaktorem naczelnym była prof. Helena Rasiowa, wieloletnia przewodnicząca Rady Naukowej IPI PAN.
W pierwszych dekadach istnienia IPI PAN rozwijano m.in. następujące dziedziny, otrzymując w nich pionierskie i liczące się na świecie wyniki: matematyczne modele maszyn liczących i ich obliczeń (Z. Pawlak i in.); automaty i języki formalne (A. Blikle i in.); symulacje komputerowe (J. Winkowski); algebraiczno-logiczne podejście do definiowania programów i języków programowania (A. Blikle i A. Mazurkiewicz); formalne metody definiowania składni i semantyki języków programowania (P. Dembiński i J. Małuszyński); specyfikacja i weryfikacja systemów informatycznych (A. Tarlecki, A. Blikle i in.); metodologia projektowania i analizy struktur cyfrowych (R. Marczyński i in.); metody statystyki obliczeniowej (M. Warmus, E. Pleszczyńska); zastosowanie modeli matematycznych w ekonomii (J. Łoś i in.). To właśnie w IPI PAN w roku 1982 Zdzisław Pawlak przedstawił swoją teorię zbiorów przybliżonych. Był on ponadto zastępcą ds. naukowych dyrektora CO PAN, a potem IPI, w latach 1970-79.
To właśnie w IPI PAN w roku 1982 prof. Zdzisław Pawlak przedstawił swoją teorię zbiorów przybliżonych. Był on ponadto zastępcą ds. naukowych dyrektora CO PAN/ IPI PAN w latach 1970-79.
W IPI PAN projektowano również narzędzia wspomagania komputerowego pracy niewidomych programistów (Wojciech Zawistowski, Stanisław Jakubowski, Ryszard Sawa).
Wraz z powstaniem IPI PAN utworzono bibliotekę naukową, jedyną wówczas w Polsce i do dziś najlepszą bibliotekę informatyczną w kraju. Współcześnie jest to doskonale wyposażona biblioteka hybrydowa, łącząca tradycyjny księgozbiór gromadzony, opracowywany i udostępniany na miejscu w czytelni oraz nowoczesną bibliotekę z elektronicznym zasobem sieciowym i informacją o zbiorach na stronie www Biblioteki.