Aktualności Instytutu Podstaw Informatyki PAN

PLLuM (Polish Large Language Model) to rodzina modeli sztucznej inteligencji, która pozwala przetwarzać i generować teksty w języku polskim. Modele stworzone przez polskich ekspertów i ekspertki z dziedziny IT i lingwistyki, wesprą rozwój kompetencji cyfrowych oraz innowacje w administracji publicznej i biznesie. Ministerstwo Cyfryzacji zaprezentowało polski model językowy PLLuM oraz plan jego rozwoju. Od dziś model dostępny jest dla każdego.

Polski model językowy jest elastyczny i skalowalny – wykorzystuje od 8 do 70 miliardów parametrów. Pozwala na precyzyjne generowanie treści w języku polskim. Mniejsze wersje dobrze sprawdzają się w szybkich zadaniach, podczas gdy większe modele oferują wyższą precyzję i kontekstową spójność w rozumieniu języka polskiego. W rodzinie modeli PLLuM znajdują się m.in. modele w architekturze MoE (ang. Mixture of Experts) ze zrównoważonym wyborem ekspertów oraz wyspecjalizowane modele RAG (ang. Retrieval Augmented Generation).

Bazuje na etycznym pozyskiwaniu danych – wersje do użytku komercyjnego wykorzystują zasoby tekstowe od właścicieli, którzy udzielili licencji konsorcjum, a także zasoby, które, zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisami UE, mogą być wykorzystane do budowy w pełni otwartego modelu. Modele naukowe (tj. udostępniane na licencjach, które nie pozwalają na zastosowania komercyjne) korzystają także z ogólnodostępnych zbiorów danych, takich jak Common Crawl.

Dostrajany na autorskich zbiorach danych, czyli dziesiątkach tysięcy tzw. instrukcji – pobudzeń (promptów) i oczekiwanych odpowiedzi modelu – oraz preferencji – pobudzeń i różnych odpowiedzi modeli ocenionych pod kątem jakościowym – tworzonych przez zespół ponad 50 specjalistów i specjalistek.

Budowanie ekosystemu polskich modeli językowych. Wspólnie z modelem Bielik mogą promować sztuczną inteligencję tworzoną w Polsce, wspierając się wzajemnie w lepszym procesie trenowania i dalszym pozyskiwaniu oraz otwieraniu danych, potrzebnych by #AIMadeInPoland było coraz lepsze – dla administracji publicznej, biznesu i społeczeństwa

Projekt realizowany jest na zlecenie Ministerstwa Cyfryzacji, które jest właścicielem wyników i kontroluje rozwój PLLuM. Projekt realizowany był do tej pory przez konsorcjum sześciu podmiotów:

• Politechnika Wrocławska (lider projektu)
• Instytut Podstaw Informatyki PAN
• Instytut Slawistyki PAN
• Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK-PIB)
• Ośrodek Przetwarzania Informacji (OPI-PIB)
• Uniwersytet Łódzki

10 lutego rusza rekrutacja uzupełniająca do Szkoły Doktorskiej Technologii Informacyjnych i Biomedycznych Instytutów PAN (TIBPAN) na rok akademicki 2024-2025. TIBPAN prowadzi kształcenie interdyscyplinarne przygotowujące do uzyskania stopnia doktora w następujących dyscyplinach:

• informatyka techniczna i telekomunikacja,
• inżynieria biomedyczna,
• nauki medyczne.

Termin nadsyłania zgłoszeń na adres Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN mija 14 lutego 2025 r.

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 2 stycznia 2025 r. zmarł profesor Józef Winkowski, długoletni, zasłużony pracownik Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk, wybitny matematyk i informatyk, zajmujący się modelowaniem matematycznym i symulacjami komputerowym. Pod koniec swojej pracy naukowej Profesor zajmował się również modelami matematycznymi współbieżnych i rozproszonych procesów przetwarzania informacji.

Józef Winkowski urodził się 16 marca 1934 roku. Swoją działalność naukowa zaczynał jako asystent na Politechnice Warszawskiej. Od 1955 roku był pracownikiem naukowo badawczym w Instytucie Maszyn Matematycznych, a od 1971 był pracownikiem naukowo badawczym w Instytucie Podstaw Informatyki PAN (dawniej Centrum Obliczeniowym PAN). W IPI PAN pełnił obowiązki Z-cy Dyrektora ds. Naukowych w latach 1980-1981, a od roku 1998 aż do 2014 roku Instytutowego Koordynatora Programów Doktoranckich. W latach 1999-2006 był Przewodniczącym Rady Naukowej IPI PAN. W 2017 roku otrzymał tytuł honorowy Profesor Emeritus IPI PAN.

Dyrekcja i pracownicy IPI PAN składają Rodzinie i wszystkim bliskim wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci Profesora.

25 listopada 2024 roku w Pałacu Staszica w Warszawie odbyło się posiedzenie plenarne Komitetu Językoznawstwa PAN, poświęcone wręczeniu nagród naukowych Komitetu za wybitne osiągnięcie z dziedzinie językoznawstwa w roku 2023. Jednym z tegorocznych laureatów w kategorii wytworzenia zasobów lub narzędzi językowych (ex aequo z bazą „Apokryfy staropolskie”) jest zespół „Słownika walencyjnego języka polskiego Walenty”. W jego imieniu nagrodę z rąk dziekana Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN prof. Dariusza Jemielniaka odebrała kierowniczka zespołu słownika prof. Elżbieta Hajnicz.

W dalszej części posiedzenia laureaci przedstawiali nagrodzone prace. W imieniu zespołu Słownika wystąpiła Prof. Hajnicz z referatem pt. „Słownik walencyjny języka polskiego Walenty i jak się go je?”.

Słownik walencyjny języka polskiego Walenty to elektroniczny słownik ram podkategorii dla polskich czasowników i quasi-czasowników. Link do słownika: https://walenty.ipipan.waw.pl/